Schildklierproblemen en de overgang: wat je wil weten over waarden en voeding

De overgang is een periode van grote hormonale veranderingen, en dit kan een flinke impact hebben op de schildklier. Veel vrouwen ervaren in deze fase schildklierproblemen, zoals hypothyreoïdie (trage schildklier) of hyperthyreoïdie (snelle schildklier). De waarden van TSH, T3 en T4 kunnen dan afwijken, wat klachten als vermoeidheid, gewichtstoename, stemmingswisselingen en haaruitval kan veroorzaken. Gelukkig kan voeding een ondersteunende rol spelen bij het reguleren van de schildklierfunctie.

Het lastige is dat er veel overlap is tussen de klachten bij een tekort of teveel aan schildklierhormoon en overgangsklachten. Deze zijn niet altijd goed te onderscheiden. Indirect beïnvloeden beide elkaar ook door veranderingen van leefstijlfactoren zoals stress en slaap.

Begrip van schildklierwaarden

Om de rol van voeding beter te begrijpen, is het handig om te weten wat de belangrijkste schildklierwaarden betekenen:

TSH (Thyroid Stimulating Hormone): Dit hormoon wordt aangemaakt door de hypofyse en stimuleert de schildklier om hormonen te produceren. Een hoge TSH-waarde kan wijzen op een trage schildklier, terwijl een lage waarde juist op een overactieve schildklier kan duiden.

T4 (Thyroxine): Dit is het voornaamste hormoon dat de schildklier produceert. Een te lage waarde wijst op een traag werkende schildklier, terwijl een hoge waarde een overactieve schildklier kan betekenen. Een deel ligt opgeslagen in de schildklier, de rest zit in het bloed.

T3 (Tri-jodothyronine): Dit is de actieve vorm van het schildklierhormoon en speelt een cruciale rol in de stofwisseling. Een te lage T3-waarde kan energiegebrek en gewichtstoename veroorzaken. Het wordt voor een klein deel geproduceerd in de schildklier, maar het overgrote deel wordt in het lichaam omgezet vanuit de T4.

Om de schildklierwerking te controleren worden bloedwaarden van T4 en TSH gemeten. De normwaarden zijn T4: 9,0 – 24,0 pmol/l en voor TSH: .04 – 4.0 mU/l. Wanneer TSH boven de norm uitkomt maar onder de 10 blijft wordt gewacht met het opstarten van medicatie omdat de TSH waarde nog kan normaliseren. Komt de TSH boven de 10 en is de T4 verlaagd dan wordt medicatie opgestart.

Behandeling van een trage schildklier tijdens de overgang

De gebruikelijke behandeling van een vertraagde schildklierfunctie bestaat uit het innemen van levothyroxine (T4). Wanneer het lichaam zelf geen schildklierhormoon meer produceert, wordt de dosering bij volwassen vrouwen doorgaans berekend op basis van 1,6 mcg levothyroxine per kilogram lichaamsgewicht. Voor vrouwen ouder dan 60 jaar geldt een lagere dosis, waarbij een richtlijn van 1,3 mcg per kilogram lichaamsgewicht wordt aangehouden.

Bij vrouwen tussen de 40 en 60 jaar wordt meestal gestart met een dosis van 50 mcg, die vervolgens stapsgewijs wordt verhoogd. Voor vrouwen ouder dan 60 jaar is de begindosering lager, namelijk 25 mcg, en bij vrouwen met hartklachten kan deze nog verder worden verlaagd. Wanneer orale hormoontherapie wordt gebruikt om overgangsklachten te verlichten, is vaak een aanpassing van de schildkliermedicatie nodig.

Een juiste dosering van schildkliermedicatie is vooral na de menopauze essentieel. Na de overgang neemt het risico op hart- en vaatziekten en botbreuken door osteoporose toe. Goed ingestelde schildklierwaarden helpen dit risico te verkleinen. Daarentegen kan een langdurig te hoge dosering de kans op hart- en vaatziekten juist vergroten en botontkalking versnellen.

Nog iets waar je rekening mee moet houden

Bepaalde voedingsmiddelen en supplementen hebben invloed op de mate waarin levothyroxine wordt opgenomen. Ook medicatie kan dit veroorzaken. En laat de overgang nou net een periode zijn waarin vrouwen op zoek gaan naar supplementen die klachten kunnen verlichten. Denk hierbij aan fyto-oestrogenen uit soja, calcium, ijzer en magnesium. Zorg ervoor dat er minimaal 4 uur tussen de inname van de schildkliermedicatie en de supplementen zit.

Voedingstips voor een gezonde schildklier

Hoewel voeding geen vervanging is voor medicatie, kan het zeker helpen bij het ondersteunen van de schildklierfunctie.

Voedingsstoffen die de schildklier ondersteunen

• Jodium: Essentieel voor de productie van T3 en T4. Goede bronnen zijn zeewier, vis en eieren.
• Selenium: Helpt bij de omzetting van T4 naar de actieve vorm T3. Te vinden in paranoten, tonijn en zonnebloempitten.
• Zink: Ondersteunt de schildklierfunctie en is belangrijk voor de omzetting van hormonen. Goede bronnen zijn oesters, vlees, noten en pompoenzaden.
• IJzer: Nodig voor een goede opname van schildklierhormonen. Te vinden in rood vlees, spinazie en peulvruchten.
• Omega-3 vetzuren: Werken ontstekingsremmend en helpen bij een gezonde schildklier. Vette vis zoals zalm, lijnzaad en walnoten zijn goede bronnen.

Eén voedingsadvies wat wereldwijd wordt aanbevolen is het oorspronkelijke Mediterrane dieet: eet als basis zoveel mogelijk onbewerkte en ontstekingsremmende voeding. Dat wil zeggen zoveel mogelijk verse groenten, vers fruit, vette vis, volkoren granen, gezonde vetten zoals olijfolie, kokosolie, noten, pitten en zaden en een matige hoeveelheid onbewerkt vlees.

Voedingsmiddelen die je beter kunt beperken

• Soja: Kan de opname van schildklierhormonen beïnvloeden, vooral als je al een traag werkende schildklier hebt.
• Kruisbloemige groenten (zoals broccoli, spruitjes, en bloemkool): Bevatten stoffen die de opname van jodium kunnen verstoren bij overmatige consumptie.
• Gluten: Sommige mensen met schildklierproblemen, vooral Hashimoto, reageren gevoelig op gluten.
• Bewerkte suikers en koolhydraten: Kunnen ontstekingen en schommelingen in de bloedsuikerspiegel veroorzaken, wat de schildklier kan beïnvloeden.

Conclusie

Tijdens de overgang is het extra belangrijk om goed voor de schildklier te zorgen. Door de juiste voedingskeuzes te maken en essentiële voedingsstoffen binnen te krijgen, kun je bijdragen aan een betere balans in je schildklierfunctie. Merk je dat je klachten hebt zoals vermoeidheid, gewichtstoename of haaruitval? Laat dan je schildklierwaarden testen en pas je voeding aan om je lichaam zo goed mogelijk te ondersteunen. Bekijk het traject hormonen in balans.